Intussen heeft Karin Pierik uit Ratum aan wie de brief werd gestuurd, namens diverse bewonersgroepen uit Winterswijk en Rekken, een verzoek ingediend bij de Eerste Kamer om de windmolenproblematiek opnieuw op de agenda van de Tweede Kamer te zetten. “Dat verzoek is gehonoreerd”, zegt Pierik opgelucht in het belang van de grenskwestie.
“Het valt ons bijzonder tegen, dat de verantwoordelijke ministers niet langer proberen om Berlijn te bewegen de vergunningverlening in de grensstreek te heroverwegen. Het zou respectvol zijn als we als inwoners mee kunnen praten over hoe met het grensgebied wordt omgegaan. Maar keer op keer krijgen we te horen: ‘het Duitse recht geldt’. En dan is er geen oog meer voor wat hier aan de andere kant leeft en hoe wij met het gebied omgaan.”
Windmolens vlakbij Natura 2000-gebieden
In de Duitse gemeente Südlohn, net over de grens bij Winterswijk, zijn plannen voor twaalf mega-windmolens van 250 meter hoog. Een van deze turbines komt op slechts 138 meter van de grens bij Ratum. Driekwart van de molens komt in de nabijheid van Natura 2000-gebieden, net als de turbines bij Rekken. Die vier windmolens reiken een hoogte van 263 meter. Ze liggen bij kwetsbare hoogveengebieden, waarvoor eerder Europese subsidies zijn toegekend om deze natuur beter te beschermen.
Kamermeerderheid steunde motie, zonder gevolg
In november vorig jaar dienden de partijen BBB en NSC tijdens de begrotingsbehandeling een motie in om snel met Berlijn te gaan praten en zodoende de gemeenten in de grensstreek te ondersteunen bij het opstellen van een gezamenlijk omgevingsplan, waar zowel Nederland als Duitsland zich in kunnen vinden.
“Die motie werd met brede steun aangenomen, zelfs door de VVD,” zegt Pierik. “Maar inmiddels lijkt er niets mee te gebeuren. De verantwoordelijkheid wordt doorgeschoven naar de provincies. Als het te lastig wordt, houdt Den Haag de handen ervan af. Dat voelt alsof inwoners van het grensgebied niet meer meetellen.”
Complexe Duitse besluitvorming belemmert overleg
Dat Den Haag afhaakt, komt deels door verschillen in besluitvormingsstructuren tussen Nederland en Duitsland, ondanks dat beide landen onder dezelfde EU-wetgeving vallen.
In Duitsland hebben deelstaten opdracht gegeven aan gemeenten om ook buiten de vastgestelde zones (‘positive Planung’) windmolens toe te staan. Gemeenteraden mogen hierover beslissen, maar worden vaak overruled door hogere bestuurslagen. In Südlohn wilde de gemeenteraad de turbines in het fraaie landschap eigenlijk niet, maar had geen andere keuze dan met de plannen in te stemmen.
“De gemeente Rhede zegt simpelweg: ‘wij volgen het Duitse recht’. Ze kijken niet naar wat er aan Nederlandse kant, of zelfs in Europees verband, is vastgelegd. Een meerderheid van de raad ging dus akkoord. In Duitsland bestaan meer overheidslagen die wij in Nederland niet kennen, en dat maakt overleg met de Duitse autoriteiten buitengewoon ingewikkeld.”
Juridisch protest aan beide kanten van de grens
De gemeenten Winterswijk en Berkelland hebben officieel protest aangetekend tegen de geplande windmolens. Bewoners hebben daarnaast een Duitse advocaat in de arm genomen, noodzakelijk, want een Nederlandse jurist heeft geen bevoegdheid om in Duitsland op te treden.
De bezwaren richten zich onder meer op geluidsoverlast (in stiltegebieden als Woold, Ratum en Rekkense Heide), stikstofuitstoot, en mogelijke gezondheidsrisico’s. “Er liggen daar twee gezondheidsklinieken, niet zonder reden”, aldus Pierik. Ook de provincie Gelderland ondersteunt het bezwaar en overweegt juridische stappen.
Angst voor schadeclaims vertraagt mogelijk besluitvorming
“De advocaat van Kreis Borken weet niet wat hem overkomt: drie partijen die bezwaar maken”, zegt Pierik. Duitse investeerders hebben al aanzienlijke bedragen gestoken in de planvorming. Zelfs de gemeente Rhede investeert mee. Volgens Pierik zien zij juist aan de grens extra kansen, meer dan in het Duitse binnenland. Als de plannen alsnog worden afgeblazen, dreigen hoge schadevergoedingen voor de Kreis en betrokken gemeenten.
Hoop op vertraging en uiteindelijk overleg
Pierik en de betrokken gemeenten hopen dat ze het proces in Duitsland zodanig kunnen vertragen dat ook de deelstaat Noordrijn-Westfalen en uiteindelijk Berlijn tot inkeer komen. “Dan kunnen we met de Duitsers bespreken wat we elk met het grensgebied voor hebben. Respect is op zijn plaats, daarom blijven we verzoeken indienen.”
