Een knie die niet meer mee wil of een nieroperatie die al maanden op zich laat wachten? Sinds 2013 mogen alle EU-burgers zich in principe in elk ander lidstaat laten behandelen. De EU-richtlijn grensoverschrijdende zorg geeft die vrijheid. De kosten kunnen daarna, onder voorwaarden, worden vergoed door de eigen zorgverzekeraar. Het idee: kortere wachttijden, meer keuzevrijheid en een open zorgmarkt.
Maar wie als Nederlander een operatie in Duitsland wil, merkt al snel dat theorie en praktijk ver uit elkaar liggen. Zorgverzekeraars vragen vooraf toestemming en toetsen streng of de behandeling ‘noodzakelijk genoeg’ is om deze in het buitenland te doen.
‘Toestemming nodig, anders geen vergoeding’
Alleen de Augenklinik Ahaus, een oogkliniek net over de grens bij Enschede, heeft momenteel een contract met Menzis. Daar kunnen verzekerden dus zonder toestemming terecht. Voor andere ziekenhuizen, zoals het St. Agnes-Hospital in Bocholt of het Krankenhaus in Kleve, moeten patiënten zelf vooraf een aanvraag indienen. Wie dat vergeet, draait mogelijk op voor de hele rekening.
Waarom mensen toch de grens overgaan
Toch kiezen veel grensbewoners ervoor om het te proberen. In de regio’s Achterhoek, Twente en Noord-Limburg is een behandeling in Duitsland vaak sneller te regelen dan in Nederland.
In Bocholt bijvoorbeeld ligt de wachttijd voor een nieuwe heup soms weken korter. Het ziekenhuis staat bekend om zijn orthopedische en hartafdelingen en werkt nauw samen met Nederlandse huisartsen. Ook in Kleve, bij ‘s-Heerenberg over de grens, komen regelmatig Nederlanders voor knie- en rugoperaties.
Verder landinwaarts, in het Heliosklinikum in Krefeld, worden complexere hartoperaties uitgevoerd. Zoals bij Henk (naam bekend bij de redactie), die afgelopen zomer kampte met ernstige hartritmestoornissen. In Nederland kreeg hij medicijnen die de klachten moesten onderdrukken, maar de bijwerkingen stapelden zich op. “Hij slikte bètablokkers en daarbij pillen tegen de bijwerkingen van die pillen, en werd er alleen maar zieker van”, vertelt zijn vrouw. “Hij kon steeds minder; een kasplantje”, zegt ze.
Wanhopig nam ze contact op met het Zorgloket, waaraan enkele Duitse ziekenhuizen en klinieken in de grensstreek zich verbinden voor patiënten uit hun buurland. Dat beloofde alles te regelen. Binnen een week lag Henk in het Krefeldse ziekenhuis, waar hij een succesvolle operatie onderging. Twee dagen later liep hij alweer door de gang.
“Het verschil in tempo en aanpak was enorm,” zegt zijn vrouw. “Maar je moet wel goed opletten. Je loopt de kans om eerst de operatiekosten te moeten voorschieten of dat deel dat niet gedekt is door de verzekering zelf te moeten betalen. Ook dit is een keuze.”
De rekening
Wie over de grens zorg zoekt, krijgt te maken met andere regels voor betalen en vergoeden. “De verzekerde ontvangt zelf de factuur van de zorgaanbieder,” legt Menzis uit. “De factuur kan bij Menzis worden ingediend, waarna Menzis betaalt volgens de verzekeringsvoorwaarden.”
De vergoeding is meestal even hoog als bij een niet-gecontracteerde kliniek in Nederland. “Een verzekerde krijgt hetzelfde bedrag vergoed als dat hij zou krijgen als hij in Nederland naar een niet-gecontracteerde zorgaanbieder was gegaan,” aldus Menzis.
Maar daar zit een addertje onder het gras. In Nederland wordt de prijs van zorg berekend via de zogeheten DBC-systematiek. Dat is één totaalbedrag voor het hele behandeltraject, van huisarts, het eerste onderzoek tot controle. In Duitsland worden juist alle verrichtingen los afgerekend, en dat kan de rekening fors hoger maken. “Daardoor kan zorg in het buitenland veel duurder zijn dan wat er vanuit de DBC vergoed wordt,” waarschuwt Menzis.
De kleine lettertjes
Volgens de EU-richtlijn mag een patiënt naar het buitenland als hij in eigen land niet op tijd geholpen kan worden. “Als blijkt dat de verzekerde, gelet op de gezondheidstoestand en het te verwachten ziekteverloop, niet tijdig kan worden geholpen, wordt er toestemming verleend,” zegt Menzis. Dit gebeurde dus bij Henk.
De behandeling moet wél vallen binnen het Nederlandse basispakket en voldoen aan de medische standaard. Ook nazorg blijft in Nederland: “Een verzekerde heeft gewoon recht op wijkverpleging als daar een indicatie voor is”, aldus Menzis. Wie revalidatie of fysiotherapie in Duitsland wil, loopt een financieel risico.”
Hulp met een bijsmaak
De zorgloketten die grenszorg bemiddelen, beloven vaak ontzorging; ze regelen afspraken, vertalingen, facturen in het Nederlands en zelfs vervoer. Maar ze werken vooral samen met hun eigen netwerk van klinieken. Hun advies is dus niet altijd onafhankelijk. Ze maken de stap naar Duitsland makkelijker, maar ook minder transparant.
De grens mag als het om echte zorg voor mensen gaat en volgens de EU-richtlijnen dan wel niet meer bestaan, maar wordt terdege weer getrokken als het gaat waar de rekening ervan komt te liggen.
