De burgemeester van het Duitse Vreden was op 5 mei te gast in Neede. Bij de afsluiting van Bevrijdingsdag in Berkelland hielden hij en burgemeester Joost van Oostrum gezamenlijk een toespraak in de Grote Kerk. Een unicum. Ze spraken over hoe zij, in hun dagelijkse praktijk als burgemeesters van een grensgemeente, gestalte geven aan vrijheid. “De grens verbindt vandaag de dag, maar de voorschriften en systemen scheiden ons. Het Nederlands diploma en rijbewijs zijn in Duitsland niet geldig. En jongeren uit Vreden mogen niet zomaar in Nederland studeren. Er bestaan belemmeringen voor stagiairs.”
De geschiedenis leeft in jongeren
De generatie die de oorlog heeft meegemaakt, sterft uit. Dat besef maakt het des te urgenter om het vredige samenleven over de grens te blijven koesteren. De twee burgemeesters stimuleren daarom het onderlinge contact tussen inwoners, juist tussen jongeren. In ontmoetingen via projecten tussen scholieren ontstaat nieuwsgierigheid, waarop verhalen over elkaars levens worden gedeeld. Het gaat daarbij niet alleen om het heden, maar ook om de geschiedenis van families en dorpen aan weerszijden van de grens.
“De geschiedenis leeft in mensen en reflecteert aan de gemaakte keuzes. Die wetenschap toont wat fout is gegaan en wat goed is geweest”, zei Tenostendarp. Die inzichten maken de weg vrij voor een bewustere toekomst, waarin jongeren op basis van wederzijds begrip nieuwe verhalen kunnen schrijven.
Van slagboom naar herinnering
Van Oostrum noemde als treffend voorbeeld het Huis van de Grensherinneringen dat in Vreden is geopend in het voormalige grensgebouw. “Je kan je nauwelijks voorstellen dat daar ooit een slagboom stond.” Hij adviseert jongeren uit zijn gemeente om na een bezoek aan dat gebouw ook de documentaire Grensherinneringen te bekijken. “Dan zie je hoe de oorlog begon: ‘Niet met geweld, maar met woorden en uitsluiting.’”
Een oproep tot verbondenheid in Europa
In hun gezamenlijke toespraak klonk ook een oproep door: de generatie zonder oorlog kan, door elkaar te leren kennen en te verstaan, nieuwe geschiedverhalen schrijven. Het verschil in taal hoeft daarbij geen obstakel te zijn, maar vormt juist een brug, aldus beide burgemeesters.
Ze spraken de ambitie uit om samen een voorbeeld te willen zijn voor Europa. Zeker nu het populisme groeit en spanningen in de wereld toenemen, zeggen die woorden iets over de vriendschappelijke verhoudingen die aan de grens bestaan – en over de zorgen die er leven. Juist in de grensstreek zijn de gevolgen van internationale ontwikkelingen direct merkbaar. Daar ligt dan ook de grootste uitdaging.
Volgens Van Oostrum en Van Tenostendarp kan die alleen worden aangegaan door gezamenlijk op te trekken. “Wij geloven niet in verhalen van verdeling, maar juist in de verhalen die ons binden. Die gaan over openheid en dialoog en daarbij in gezamenlijkheid beslissingen nemen over ons doen en laten.”
Van Oostrum en Van Tenostendarp zien dit als de beste inspanning voor een sterke grensregio die een voorbeeld kan zijn voor hoe Europa zich verenigt.
Sierlijk slot in de Grote Kerk
Het bevrijdingsconcert in de Grote Kerk had iets sierlijks, iets zachts waarmee de saamhorigheid onder de bezoekers gepolijst werd en geheel toekwam aan de inhoudelijke sfeer van de avond in Neede. Vier muziekverenigingen vormden een groot symfonieorkest dat door twee dirigenten om en om werd gedirigeerd. Zij begonnen met de titelsongs van de films ‘Soldaat van Oranje’ en ‘Schindlers List’. Het projectkoor Cecil uit Rietmolen zal later zingen in de serie liederen van Vera Lynn.