De plechtigheid opende burgemeester Christian Mangen, die de leerlingen van het Marien gymnasium uit Bocholt bedankte voor hun betrokkenheid in de vormgeving van de herdenking. “Met kennis en volharding hebben jullie opnieuw teksten gekozen die dit stille gedenken betekenis geven.”
Een leerling van het Mariengymnasium las daarna persoonlijke herinneringen van slachtoffers en ooggetuigen voor. De brief van Henny Hochheimer, die in 1941 met haar gezin naar het getto van Riga werd gedeporteerd, bracht de gruwel van de Kristallnacht dichtbij. Ook het verslag van Rainer Jungbluth, die als kind zag hoe de synagoge in brand stond, maakte diepe indruk.
Mangen sprak van ‘een blijvende opdracht om haat en onverschilligheid niet sterker te laten zijn dan menselijkheid’. Daarbij prees hij het onderzoek van historicus Josef Niebuhr, die de gebeurtenissen van die nacht in Bocholt uitvoerig documenteerde. In Nederland bekend als de Kristallnacht herdenkt Bocholt elk jaar de Reichspogromnacht.
Kristallnacht als rode draad naar het nu
Een pogrom is een gewelddadige, georganiseerde aanval op een specifieke bevolkingsgroep, die gepaard gaat met vernielingen aan eigendommen zoals huizen, bedrijven en religieuze gebouwen. Uitsluiting van Joden of een aanval op hen, loopt als een rode draad van de Kristallnacht naar het nu, waaronder Nederlandse voorbeelden van Joodse musici die geweigerd worden in de culturele sector en steeds meer Joden die niet meer zichtbaar Joods durven te zijn. Dit als reactie op de oorlog die Israël en Hamas voeren die al tienduizenden slachtoffers kent.
Israëlische vlaggen bij het monument
Bij de herdenking liet de Deutsch-Israelische Gesellschaft (DIG) Westmünsterl zich zien met Israëlische vlaggen. In een persverklaring lieten zij weten dat het bloedbad van 7 oktober 2023 in de traditie van eeuwenouden Jodenhaat in Europa en het Midden-Oosten staat. De noemden de herdenking in Bocholt ‘het grootste pogrom van de naoorlogse tijd’ en ‘hoopt op ruimte voor een vreedzame toekomst zonder terreur tegen Joden’.
Kristallnacht in Bocholt
In de Kristallnacht van 9 november 1938 in Duitsland, werden duizenden synagogen, winkels en huizen van Joden werden geplunderd waaronder in Bocholt. De synagoge in Bocholt bestaat niet meer. Dankzij onderzoek van het stadsarchief kon dit jaar voor het eerst sinds lange tijd weer een foto van de Bocholter synagoge worden getoond: en beeld uit 1936 dat via een familielid van de gevluchte Walter Stern werd teruggevonden.
Waarschuwing tegen groeiend antisemitisme
De bijeenkomst werd afgesloten door pastoor Matthias Hembrock van de Bocholtse parochie St. Georg. Hij waarschuwde voor het toenemende antisemitisme in Duitsland en Europa. “De politiek van vandaag mag geen aanleiding zijn om oude Jodenhaat opnieuw op te roepen”, zei hij. Onder verwijzing naar schrijver Erich Kästner riep hij op om tijdig tegen onrecht op te treden: “Men moet de rollende sneeuwbal stoppen; de lawine houdt niemand meer tegen.”
Hembrock citeerde ook de Münsterse waanemend bisschop Antonius Hamers, die opriep tot onvoorwaardelijke solidariteit met Joden wereldwijd. “Onze solidariteit met Joden lijdt geen schade als we tegelijk empathie tonen voor het lijden van Palestijnen”, besloot hij, waarna hij bad om vrede en menselijkheid.
Dit bericht kwam tot stand in samenwerking met Made in Bocholt
